Trong lĩnh vực y tế hiện đại, đặc biệt là trong phẫu thuật và kiểm soát nhiễm khuẩn, việc kiểm soát chất lượng không khí trong phòng mổ là yếu tố then chốt quyết định sự an toàn cho cả bệnh nhân lẫn nhân viên y tế. Hai loại phòng kiểm soát áp lực khí được sử dụng phổ biến hiện nay là phòng mổ áp lực dương và phòng mổ áp lực âm. Tuy cùng là hệ thống phòng sạch có kiểm soát luồng không khí, nhưng mục đích và nguyên lý hoạt động của hai loại phòng này hoàn toàn trái ngược nhau.
1. Nguyên lý hoạt động
Phòng mổ áp lực dương:
- Nguyên lý: Tạo ra một áp suất không khí cao hơn so với khu vực xung quanh bằng cách cấp nhiều không khí sạch vào phòng hơn lượng khí được thải ra.
- Cơ chế vận hành: Luồng không khí di chuyển từ bên trong phòng (nơi có áp suất cao) ra ngoài (áp suất thấp), giúp ngăn ngừa các hạt bụi, vi khuẩn từ môi trường bên ngoài xâm nhập vào trong phòng.
Phòng mổ áp lực âm:
- Nguyên lý: Duy trì áp suất không khí thấp hơn môi trường xung quanh bằng cách hút nhiều khí ra khỏi phòng hơn lượng khí được cấp vào.
- Cơ chế vận hành: Không khí di chuyển từ bên ngoài vào bên trong, nhưng được lọc và kiểm soát để ngăn không khí nhiễm khuẩn bên trong phát tán ra bên ngoài.
2. Mục đích sử dụng
Phòng mổ áp lực dương:
- Bảo vệ bệnh nhân trong quá trình phẫu thuật khỏi các tác nhân gây nhiễm từ môi trường bên ngoài.
- Thường áp dụng trong các ca mổ sạch như:
- Phẫu thuật ghép tạng
- Phẫu thuật tim mạch
- Phẫu thuật thần kinh
- Phẫu thuật chỉnh hình
Phòng mổ áp lực âm:
- Bảo vệ môi trường và nhân viên y tế khỏi sự lây lan của các mầm bệnh có thể phát tán từ bệnh nhân.
- Thường sử dụng cho các ca mổ liên quan đến:
- Bệnh nhân nhiễm bệnh truyền nhiễm (lao, cúm H5N1, COVID-19…)
- Bệnh lý có nguy cơ phát tán tác nhân sinh học cao
3. Ưu điểm và hạn chế của 2 dạng phòng mổ áp lực dương và áp lực âm
Phòng mổ áp lực dương
Ưu điểm:
- Giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng hậu phẫu.
- Giữ môi trường vô khuẩn lâu dài.
- Được tiêu chuẩn hóa trong các bệnh viện hiện đại.
Hạn chế:
- Không phù hợp cho bệnh nhân nhiễm khuẩn.
- Nếu thiết kế không chuẩn, có thể phát tán mầm bệnh từ người bệnh ra ngoài.
Phòng mổ áp lực âm
Ưu điểm:
- Kiểm soát nhiễm khuẩn lây truyền qua không khí tốt.
- Bảo vệ nhân viên và môi trường khỏi lây nhiễm chéo.
Hạn chế:
- Không phù hợp để thực hiện các ca phẫu thuật yêu cầu vô trùng tuyệt đối.
- Thiết kế và vận hành phức tạp hơn.
Phòng mổ áp lực dương và áp lực âm là hai thiết kế đối lập nhưng bổ sung cho nhau trong việc kiểm soát nhiễm khuẩn trong bệnh viện. Sự lựa chọn giữa hai loại phòng này không phụ thuộc vào công nghệ hiện đại đến đâu mà phụ thuộc vào mục đích điều trị cụ thể và yêu cầu kiểm soát nhiễm khuẩn.
Một hệ thống bệnh viện lý tưởng cần có cả hai loại phòng, được phân chia chức năng rõ ràng, có nhân viên được đào tạo để vận hành và giám sát hiệu quả. Việc đầu tư đúng chuẩn từ đầu sẽ mang lại lợi ích lớn về lâu dài, giảm thiểu rủi ro y khoa và nâng cao chất lượng điều trị.